Bij het volgen van de Parkstad MTB routes fiets je door de voormalige Oostelijke Mijnstreek, zoals de regio Parkstad in het verleden heette. In de tijd van de mijnen trok de mijnbouw veel arbeiders naar de Oostelijke Mijnstreek. Hierdoor is het gebied relatief dichtbevolkt, met veel groenstroken tussen de voormalige mijnkoloniën. Bij de aanleg van de MTB routes hebben we veel gebruik gemaakt van deze groenstroken. Toen de mijnen in de jaren ’70 sloten, startte de transformatie van het gebied van zwart naar groen. Dit filmpje brengt de transformatie van het gebied op een mooie manier in beeld:

 

 

Op een aantal plekken op de route zijn verwijzingen naar het mijnverleden van de regio te vinden, zoals de steenbergen Hendrik en Wilhelmina en op de streetart TTF onderaan de Hendrik op de Roode Beekroute.

Hoewel bijna alles dat te maken had met het mijnverleden is gesloopt, zijn er langs de routes toch nog veel dingen te zien die te maken hebben met het mijnverleden. We starten op Park Strijthagen en fietsen achtereenvolgens de Strijthagenroute, Brunssummerheideroute, Roode Beekroute, de rest van de Brunsummereideroute en de rest van de Strijthagenroute.

Oranje Nassau II (Park Strijthagen en omgeving)

Op de locatie waar nu het startpunt van de routes ligt, op Park Strijthagen, bevondt zich de steenberg van de Oranje Nassau II mijn. Deze is volledig afgegraven en het materiaal is gebruikt voor de aanleg van de deltawerken en autosnelwegen. Aan de andere kant van de Hofstraat bevondt zich het mijnterrein, hier zijn enkele gebouwen bewaard gebleven.

Als je over het bruggetje fietst zijn de eerste huizen aan de rechterkant de woningen van de hoofdopzichters (nr 11 & 13) en van de hoofdingenieur (nr 15). Ertegenover ligt het gebouw van de ondergrondse vakschool, de opleiding voor mijnwerkers (zie foto). De woningen zijn in Lotharingse stijl omdat de eigenaren van de Oranje Nassau mijnen, de familie De Wendel, uit die streek kwamen. In de wijk zijn aan de Honigmannstraat en de Mijn Carlstraat nog een aantal woningen in Lotharingse stijl te vinden.

Na het sluiten van de mijn is op het mijnterrein de woonwijk ’t Eikske gebouwd, met straatnamen die verwijzen naar het mijnverleden. In het centrum van de wijk bevindt zich het pleintje met de toepasselijke naam ‘Aan de Schacht’. Op dit pleintje markeren de twee bloemenperkjes in de groenvoorziening de locaties van de mijnschachten. Meer informatie over de mijn is te vinden op het bord bij de ondergrondse vakschool.

Als je volgens de MTB route de woonwijk weer verlaat, fiets je een stuk over het voormalige mijnspoor dat de Oranje Nassau II en de mijn Wilhelmina met het spoortraject Heerlen – Schaesberg (nu station Landgraaf) verbond. Bij het oversteken van de De Wendelstraat zie je in het wegdek nog duidelijk de dubbele sporen op de plek waar de overweg zich bevond.

 

Mijnkolonie Leenhof

Bij het verlaten van het Kisselsbos fiets je een klein stukje door de Mijnkolonie Leenhof. Ook hier herken je weer duidelijk de Lotharingse stijl van de woningen. Het is de moeite om even rechtsaf te slaan en een klein rondje door de wijk te fietsen om een indruk te krijgen van het leven in een mijnkolonie.

Oranje Nassau IV

Net voorbij de splitsing waar we de Strijthagenroute verlaten en kiezen voor de Brunssummerheideroute, zie je aan de linkerkant een zandgroeve. Op de plek van deze groeve bevondt zich de Oranje Nassau IV mijn. Onder de gebouwen van de zandafgraving, bevinden zich de mijnschachten. In het reliëf van het landschap achter de groeve kun je duidelijk de steenberg herkennen, die bij deze mijn wel bewaard is gebleven. Als je de route blijft volgen, fiets je om de zandgroeve heen. Aan het begin van de afdaling richting woonwijk De Heksenberg ligt de steenberg aan je linkerhand. Hopelijk kunnen we ook deze steenberg ooit in de route opnemen, nu ligt hij op het terrein van de zandgroeve.

Hendrik

In tegenstelling tot de Oranje Nassau mijnen, was de Hendrik een staatsmijn. Bovenaan het heuveltje voordat je bij visvijver ‘De Koffiepoel’ komt, heb je een mooi zicht op het gebied waar de slikvijvers van de Hendrik lagen. Daarachter bevondt zich het mijnterrein, hier is nu een basis van de NAVO gevestigd die goed is te herkennen aan de communicatietoren (foto is genomen tegen de rijrichting van de route in).

Bij de splitsing van de Brunssummerheideroute en de Roode Beekroute ligt de gezamelijke steenberg van de Hendrik en Emma mijnen. Ook in het kunstwerk op onze streetart TTF wordt naar het mijnverleden verwezen. De steenbergen bestaan uit onbruikbaar restmateriaal dat samen met de steenkool uit de mijn mee naar boven is gekomen. Na de steenberg van de Maurits mijn in Geleen, was dit de grootste steenberg van Nederland. In het eerste stuk van de Roode Beekroute beklimmen we de steenberg van de Hendrik, duidelijk herkenbaar aan de zwarte grond. De MTB Routes in Parkstad zijn de enige MTB routes in Nederland waarbij de ondergrond deels bestaat uit mijnsteen. Boven aangekomen hebben we aan de linkerkant een fraai uitzicht over het voormalige mijnterrein en de Brunssummerheide.

Na de afdaling kom je in het Schutterspark, een park voor recreatieve doeleinden dat eigendom was van Staatsmijn Hendrik. Naast diverse attracties zijn in het park vier pompgebouwen te vinden die water leverden aan de mijn.

Aan het einde van de Roode Beekroute komen we weer terug op de steenberg van de Hendrik. Al op de verharde weg zie je links van je de zwarte grond op het terrein van een groeve. Bovenop de steenberg hebben we drie heuvels gemaakt die samen Bikepark Hendrik vormen. Een spectaculaire switchback afdaling brengt je weer onderaan de steenberg.

Hier komen we weer terug op de Brunssummerheideroute en beklimmen aan de andere kant van het tunneltje onder de Buitenring nogmaals de steenberg van de Hendrik, met opnieuw een fraaie afdaling als beloning.

Laura

Als we weer terug zijn op de Strijthagenroute en de sectie door het Eikenbos hebben gehad, komen we uit op de Dr. Calsstraat. Na de spoorbrug slaan we linksaf en rijden een stuk over een verhard fietspad langs het spoor. Als je goed om je heen kijkt zie je ook hier zwarte grond. Hier, en aan de andere kant van de spoorlijn, wordt achter hoge hekken al enkele jaren de voormalige mijnsteenberg van de particuliere Laura mijn gesaneerd.

Wilhelmina

Na de fraaie sectie door het Strijthagerbos kom je aan de voet van de steenberg van staatsmijn Wilhelmina, die het absolute toetje van deze route vormt. Na de eerste serie klimmetjes komen we bovenaan de halfpipe en de wortelafdaling. In de geul van de halfpipe bevondt zich de transportband die het mijnsteen van de mijn naar de top van de berg transporteerde. Van deze geul hebben wij fraai gebruik kunnen maken en hierin deze halfpipe afdaling aangelegd.

Onder aangekomen sta je aan de rand van het mijnterrein, waar nu een manege is. Als je de klinkerweg bij de manage volgt, zie je het gebouw van de ondergrondse vakschool, dat duidelijk is te herkennen door de tekst op de gevel. Daarnaast is de afgesloten gerestaureerde ingang van de leermijn onder de Wilhelminaberg (zie foto). Het voormalig lijkenhuisje, waar verongelukte mijnwerkers werden opgebaard, is per ongelijk behouden gebleven en heeft enkele jaren dienst gedaan als elektriciteitshuisje. Nu is hier een gedachteniskapel van gemaakt. Ook een deel van het mijnspoor is hersteld en er zijn twee kolenwagons op geplaatst. Op het bord is meer informatie over de Wilhelmina mijn te lezen. Als je het mijnspoor volgt staat aan het einde aan de rechterkant een monument waarin het schachtwiel van schacht II van de Wilhelmina is verwerkt.

Terug op de route onderaan de halfpipe en wortelafdaling begint achter de ondergrondse vakschool de pittige beklimming naar de top van de Wilhelminaberg. Boven kun je genieten van het uitzicht over de Oostelijke Mijnstreek en verder. Bij goed weer kun je industrieterrein Chemelot zien liggen, op het voormalige terrein van staatsmijn Maurits in Geleen. Als je in de richting van Duitsland kijkt, zie je nog een aantal steenbergen liggen. Na de spectaculaire afdaling fiets je terug naar Park Strijthagen.

 

Bronvermelding en meer informatie over het Nederlandse mijnbouwverleden: https://www.demijnstreek.net